Systemy wietrzno-alpinistyczne

To naturalne zjawisko po raz pierwszy dla światowej nauki opisał w Karkonoszach prof. Jan Jeník. Teoria systemów wiatrów oraz ukształtowania terenu (anemo-orograficzna) objaśnia wartą uwagi harmonię sił przyrody - wiatru, śniegu, lawin oraz dawnych lodowców, które przejawiają się w prawowitym układzie ożywionej przyrody oraz zawietrznych zboczy górskich, warunkuje również bezpośrednio wyjątkowe bogactwo karkonoskich ogrodów karkonoskich.

Prądy powietrza, wznoszące się przez nawietrzne doliny rzeki Mumlawy, Białej Łaby czy Dolskiego potoku, podnoszą dzięki zwężającym prodilom dolin prędkość, również podczas krążenia nad górskimi płaszczyznami Łabskiej, Panczaskiej, Białej i Czarciej Łąki. Silne prądy powietrza następnie wpadają podczas powstawania ogromnych turbulenci w zacisza lodowcowe kotłów polodowcowych - dół Kotelní, Łabski, Śnieżny oraz Studniční , aż po Upski czy Stawu. Przez tysiące lat powyższe lokalne wiatry przez cały czas poruszają się w ten sam sposób, tymi samymi trasami, wpływają na rozmieszczenie opadów deszczu i śniegu oraz powstawanie lawin śnieżnych. Stoki śnieżne są z tego powodu praktycznie bezleśne, jest tutaj światło, słońce, zacisze oraz odpowiednia ilość wilgoci pochodzącej, która pochodzi z leżących przez długi okres czasu pól śnieżnych. Wiatry przenoszą z terenów nawietrznych do zaciszy również nasiona roslin, drobne organizmy żywy oraz cząsteczki gleby z bliższych i bardziej odległych miejsc. W zaciszu lodowcowych karów istnieje swego rodzaju „wysypisko śmieci” tworzone przez najbarwniejszą przyrodę całego pogórza. W literaturze specjalistycznej jest to zjawisko określane jako systemy anemo-orograficzne. Zostało ono odkryte oraz szczegółowo opisane dla międzynarodowych celów naukowych właśnie tutaj, w Karkonoszach.